Είδη διαταραχών ύπνου

Η διεθνής κατάταξη των διαταραχών του ύπνου, όπως έχει οριστεί από την Αμερικανική Ακαδημία της Ιατρικής του Ύπνου, βασίζεται στη φυσιολογία, την παθοφυσιολογία και τα κλινικά χαρακτηριστικά των συμπτωμάτων. Οι διαταραχές αυτές ταξινομούνται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις διαταραχές που προκαλούν δυσκολία στην έναρξη ή στη διατήρηση του ύπνου ή υπερβολική υπνηλία, όπως η αϋπνία, η ναρκοληψία, το σύνδρομο άπνοιας ύπνου και οι διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού, οι οποίες μπορεί να είναι ενδογενείς ή εξωγενείς. Η δεύτερη κατηγορία αφορά διαταραχές που εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, λόγω ενεργοποίησης του κεντρικού ή αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως η υπνοβασία, οι εφιάλτες, το παραμιλητό και η νυχτερινή ενούρηση. Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει δευτερογενείς διαταραχές, όπου η υπνηλία προκύπτει ως σύμπτωμα άλλων παθήσεων, όπως η κατάθλιψη, η άνοια, η επιληψία ή η νόσος Πάρκινσον. Τέλος, η τέταρτη κατηγορία αναφέρεται σε διαταραχές για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση, όπως οι διαταραχές ύπνου που σχετίζονται με τον εμμηνορυσιακό κύκλο ή την εγκυμοσύνη. Η συστηματική αυτή κατάταξη συμβάλλει ουσιαστικά στη σωστή διάγνωση, κατανόηση και θεραπευτική αντιμετώπιση των διαταραχών ύπνου, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Η διεθνής κατάταξη των διαταραχών του ύπνου έγινε από την Αμερικανική Ακαδημία της Ιατρικής του Ύπνου με βάση τη φυσιολογία, την παθοφυσιολογία και τα συμπτώματα των διαταραχών. Η κατάταξη αυτή κατηγοριοποιεί τις διαταραχές σε τέσσερις υποκατηγορίες οι οποίες είναι:

Διαταραχές που προκαλούν είτε δυσκολία έναρξης ή διατήρησης του ύπνου, είτε εκσεσημασμένη υπνηλία. Μπορεί να είναι ενδογενείς όταν δηλαδή προέρχονται ή αναπτύσσονται εντός του οργανισμού, εξωγενείς όταν προέρχονται ή αναπτύσσονται εκτός του οργανισμού και σιρκαδιανού ρυθμού όταν σχετίζονται με το χρόνο του ύπνου εντός του 24ώρου. Για παράδειγμα αϋπνία, ναρκοληψία, υπερϋπνία, σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου, σύνδρομο ευκίνητων ποδιών, ανεπαρκής υγιεινή ύπνου, σύνδρομο στέρησης ύπνου, διαταραχή ύπνου λόγω λήψης αλκοόλ, φαρμάκων ή διεγερτικών ουσιών, διαταραχή ύπνου λόγω μετακινούμενου ωραρίου εργασίας κ.α.

Διαταραχές που παρατηρούνται εντός του ύπνου από την ενεργοποίηση του κεντρικού νευρικού συστήματος και τη μεταφορά ερεθισμάτων, τόσο μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όσο και μέσω των σκελετικών μυών. Για παράδειγμα, συγχυτικές αφυπνίσεις, υπνοβασία, εφιάλτες, παραμιλητό, παραλυσία ύπνου, στύση κατά τον ύπνο, νυχτερινή παροξυσμική δυστονία, νυχτερινή ενούρηση, πρωτοπαθές ροχαλητό κ.α.

Διαταραχές που προκαλούν εκσεσημασμένη υπνηλία χωρίς να είναι πρωτοπαθείς διαταραχές του ύπνου. Για παράδειγμα, συναισθηματικές διαταραχές, ψυχώσεις, διαταραχές πανικού, αλκοολισμός, άνοια, νόσος Πάρκινσον, επιληψία κατά τον ύπνο, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ινομυαλγία κ.α.

Διαταραχές για τις οποίες δεν υπάρχει επαρκής βιβλιογραφική ενημέρωση σχετικά με την ύπαρξη τους. Για παράδειγμα, ύπνος μακράς διάρκειας, ύπνος βραχείας διάρκειας, διαταραχή ύπνου σχετιζόμενη με τον εμμηνορυσιακό κύκλο, διαταραχή του ύπνου σχετιζόμενη με την εγκυμοσύνη κ.α.