Υποχονδρίαση ή «Αρρωστοφοβία»

Όλοι μας ανησυχούμε αλλά και μεριμνούμε για την υγεία μας, καθώς αυτή αποτελεί το κυριότερο αγαθό που έχουμε στη διάθεσή μας. Ωστόσο, για αρκετούς ανθρώπους, αυτή η «ανησυχία» είναι τόσο έντονη, με αποτέλεσμα να αποκτά διαστάσεις παθολογίας και να τους καθιστά «κατά φαντασίαν ασθενείς» και κατά συνέπεια δυσλειτουργικούς στην καθημερινότητά τους. Στην περίπτωση αυτή κάνουμε λόγο για «υποχονδρίαση» ή «αρρωστοφοβία».

Τι είναι η υποχονδρίαση;

Η υποχονδρίαση (ή «αρρωστοφοβία»), ανήκει στο φάσμα των σωματόμορφων διαταραχών. Πρόκειται για την πεποίθηση του ατόμου πως πάσχει ή θα εμφανίσει κάποια σοβαρή ασθένεια. Μάλιστα, η πεποίθηση αυτή είναι τόσο ισχυρή που το άτομο πιστεύει πως είναι άρρωστο ενώ στην πραγματικότητα δεν παρουσιάζεται καμία αντίστοιχη ένδειξη.

Τα άτομα που πάσχουν από υποχονδρίαση αποκτούν εμμονή με την υγεία τους, με αποτέλεσμα να προχωρούν σε ενέργειες που δυσχεραίνουν την καθημερινότητά τους. Η κοινωνικότητα τους περιορίζεται στα πλαίσια του φόβου τους να κολλήσουν κάποιο μικρόβιο, ενώ παρατηρούν την κάθε μεταβολή στον οργανισμό τους, ερμηνεύοντάς την ως κάτι απειλητικό.

Υποβάλλονται πολύ συχνά σε πληθώρα ιατρικών εξετάσεων, χωρίς ωστόσο αυτό να τους καθησυχάζει, παρά μόνο παροδικά. Αδυνατούν να αναγνωρίσουν τις σωματικές μεταβολές που προκαλούνται από τα συναισθήματά τους (πχ. πονοκέφαλος), με αποτέλεσμα να ερμηνεύουν λανθασμένα την κάθε μεταβολή της φυσιολογικής τους λειτουργίας ως σύμπτωμα κάποιας υποτιθέμενης ασθένειας (πχ καρκίνος εγκεφάλου).

Ποια είναι η συμπεριφορά των αρρωστοφοβικών ανθρώπων

Πρόκειται για μια πάθηση ψυχικής φύσεως, ενώ σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων συνυπάρχει με τουλάχιστον μία ακόμα ψυχιατρική διάγνωση, συνήθως κατάθλιψη ή κάποιας μορφής αγχώδους διαταραχής.

Εμφανίζεται συνήθως μετά από καταστάσεις έντονης ψυχολογικής πίεσης, σε άτομα που ως παιδιά υπερπροστατεύονταν από τους γονείς τους, ή, αντιθέτως, στην προσπάθεια να κερδίσουν την προσοχή τους, επικαλούνταν σωματικά συμπτώματα.

Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από υποχονδρίαση έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της υποχονδρίασης;

Σύμφωνα με το DSM IV(Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), ένα άτομο πάσχει από υποχονδρίαση, όταν:

• Παρουσιάζει έντονη, επίμονη και διαρκή ενασχόληση με τις σωματικές του λειτουργίες, με βάση την ιδέα ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια.
• Η ιδέα αυτή δεν υποχωρεί από τις ιατρικές διαβεβαιώσεις ότι δεν πάσχει από κάποια ασθένεια.
• Δεν έχει παραληρητικές ιδέες, ούτε ενδιαφέρεται μόνο για την εμφάνιση του.
• Η διαταραχή προκαλεί δυσφορία και έκπτωση της λειτουργικότητας του.
• Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα από άλλη κατηγορία διαταραχής.
• Τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον για 6 μήνες.

Ποια είναι η θεραπεία της υποχονδρίασης;

Η θεραπεία της υποχονδρίασης αποτελεί αντικείμενο του φάσματος της ψυχιατρικής ή/και της ψυχολογίας. Σύμφωνα με έρευνες, η χορήγηση φλουοξετίνης φαίνεται να επιδρά θετικά στη μείωση των συμπτωμάτων της υποχονδρίασης.

Από την άλλη, μέσω μιας ολιστικής ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης, ο ασθενής συνεργάζεται με τον ψυχολόγο, σε μια προσπάθεια να μειώσει τα επίπεδα άγχους του, τροποποιώντας τις αντιλήψεις που απορρέουν από το ψυχοπιεστικό του υπόβαθρο , να αναγνωρίζει και να ελέγχει καλύτερα τα συναισθήματα του αλλά και τις φυσιολογικές του λειτουργίες (καρδιαγγειακός παλμός, αναπνοή κ.α.).

Σε αυτή την προσπάθεια πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η χρήση των μεθόδων της Βιοανάδρασης και της Νευροανάδρασης, καθώς μέσω αυτών το άτομο εξοικειώνεται αλλά και εκπαιδεύεται στον έλεγχο των φυσιολογικών του λειτουργιών αλλά και των συχνοτήτων του εγκεφάλου. Επιπλέον, τα οπτικοακουστικά μέσα και η κρανιοεγκεφαλική διέγερση συντελούν και αυτά στην «επαναφορά» του ατόμου σε μια υγιή και λειτουργική κατάσταση, απαλλαγμένη από υπερβολικό άγχος και εμμονές.

Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής δύναται να καταφέρει να απαλλαγεί συνολικά από την πάθηση αυτή, χωρίς να χρειαστεί να ακολουθήσει ένα φαύλο κύκλο φαρμακοθεραπείας, η οποία θα στοχεύει στην εξάλειψη των συμπτωμάτων και όχι της αιτίας.

Ψυχολόγος Κατερίνα Παπαστεργιάδου

Δείτε περισσότερα για ψυχική υγεία:

• Ψυχολόγος Αθήνα
• Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη
• Διαχείριση άγχους-στρες
• Κατάθλιψη
• Διαταραχές Ύπνου
• Διαταραχές στα παιδιά
• Ψυχοσωματικές διαταραχές
• Νευροανάδραση
• Βιοανάδραση