Ενοχές και άγχος

Ενοχές

Το αίσθημα της ενοχής είναι στο μεγαλύτερο του μέρος ασυνείδητο, δηλαδή το άτομο που υποφέρει δεν γνωρίζει τι ακριβώς του συμβαίνει. Πρόκειται για ένα αρνητικό συναίσθημα που εμφανίζεται μετά από τις πράξεις μας και μετά από έναν κύκλο αρνητικών- καταστροφολογικών σκέψεων που δημιουργούμε συχνά εμείς οι ίδιοι.

Η ενοχή λοιπόν συνδέεται άρρηκτα με την συμπεριφορά του ατόμου. Ένοχος αισθάνεται κανείς όταν θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για μια επιλήψιμη πράξη ή για μια απαγορευμένη επιθυμία ή γιατί οι πράξεις του και οι σκέψεις του έρχονται σε αντίθεση με τις αντιλήψεις των σημαντικών ανθρώπων της ζωής του. Οι πεποιθήσεις μας λοιπόν είναι αυτές που διαμορφώνουν έναν ηθικό κώδικα, ο οποίος εάν δεν τηρηθεί δημιουργεί δυσάρεστες σκέψεις και αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος.

Το υγιές αίσθημα της ενοχής επιτρέπει στο άτομο να διακρίνει το δίκαιο από το άδικο, συνεπώς διευκολύνει την προσαρμογή του στην κοινωνία, την αναγνώριση τυχόν σφαλμάτων που έχει πράξει και την επανόρθωση τους. Επίσης, ενισχύει το ήθος μας και διασφαλίζει την ηρεμία της συνείδησης μας. Όταν όμως η υγιής ενοχή μετατρέπεται σε αυτοτιμωρία, τότε το άτομο χάνει την κριτική του ικανότητα, την θετική του πλευρά, ενώ ταυτόχρονα κυριεύεται από άγχος, ανασφάλειες, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατηγορεί υπερβολικά τον εαυτό του και μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Ακόμη, οι ενοχικοί άνθρωποι μπορούν εύκολα να γίνουν θύματα εκμετάλλευσης, γιατί προκειμένου να μειώσουν το αίσθημα ενοχής και άγχους τους μεταπείθονται εύκολα αρκεί να χρησιμοποιήσει κανείς τα κατάλληλα μέσα.

Το αίσθημα της ενοχής συνήθως αλληλοδιαπλέκεται με άλλα συναισθήματα όπως άγχος, θυμός, θλίψη, κατάθλιψη, φοβίες συναισθήματα που παρεμποδίζουν την φυσιολογική λειτουργικότητα του ατόμου. Οι αρνητικές σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές αλληλεπιδρούν στη δημιουργία της αυτοκαταστροφικής ψευδαίσθησης ότι είμαστε κακοί και στην ενίσχυση των ενοχών. Όσο πιο κακοί αισθανόμαστε, τόσο πιο αμυντικοί γινόμαστε και αυτό συμβάλλει στην κακή μας συμπεριφορά. Δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο ένας φαύλος κύκλος, όπου οι αρνητικές σκέψεις οδηγούν σε αρνητικά συναισθήματα, τα οποία με την σειρά τους προαγγέλουν ένα αρνητικό αποτέλεσμα.

 Τρόποι για να ξεπεράσουμε τις ενοχές

• Ξεκαθαρίζουμε το σύνολο των πεποιθήσεων μας, ποιες ανήκουν σε εμάς ποιες ανήκουν στο περιβάλλον μας και αποφασίζουμε ποιες από αυτές θα ενστερνιστούμε.

• Απομακρύνουμε τα πρέπει που μας δημιουργούν άγχος και ενοχές.

• Γινόμαστε πιο σχολαστικοί και παρατηρούμε για ποιο λόγο νιώθουμε ενοχή και εάν αυτή είναι ρεαλιστική.

• Μαθαίνουμε να κατανοούμε τον εαυτό μας αντί να τον κρίνουμε αυστηρά

• Αναλαμβάνουμε την ευθύνη των αποφάσεων μας και των συνεπειών αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε και το μερίδιο ευθύνης των άλλων.

• Αναγνωρίζουμε τα όρια μας και τα καθιστούμε σαφή στον περίγυρο μας.

• Φροντίζουμε να διορθώνουμε τα λάθη μας αντί να αναλωνόμαστε στο να νιώθουμε ενοχές.

• Οι αποτυχίες μπορούν να να μας διδάξουν και να λειτουργήσουν θετικά στο μέλλον.

• Δεν εστιάζουμε μόνο στις αποτυχίες αγνοώντας τις επιτυχίες και τις δυνατότητες μας.

• Δεν επιτρέπουμε στους ανθρώπους της ζωής μας να μας δημιουργούν ενοχές.

• Δεν ενοχοποιούμε τον εαυτό μας γιατί η στάση μας δεν είναι αρεστή στους άλλους.

• Σταδιακά μαθαίνουμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας και την κρίση μας χωρίς να δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στη γνώμη των άλλων.

Ένας ειδικά καταρτισμένος ψυχολόγος είναι σε θέση να επιταχύνει την διαδικασία διαχείρισης των ενοχών με αποτελεσματικούς τρόπους, που το άτομο μπορεί πλέον να υιοθετήσει και να εφαρμόσει στην καθημερινότητα του.